Sizde borsada yatırımcı olmayı mı düşünüyorsanız fakat temel analizin ne olduğunu hala bilmiyorsanız yazımızı dikkatli bir şekilde okumanızı şimdiden tavsiye ederim. İster amacınız Wall Street’e hakim olmak olsun, ister ufak bir portföyle kendi çapımda para kazanayım. deyin, her şekilde yine de en doğru yere geldiniz.
Temel analiz, yatırımın en önemli taşıdır desek doğru söylemiş oluruz. Hatta bazı uzmanlar, temel analiz bilmeyenlerin yatırımdan asla anlamayacağını düşünmektedir. Lakin temel analiz dediğimiz şey kocaman bir okyanus olduğu için nereden başlayacağını bilmek bir hayli zor bir durumdur. Neticede birbirinden farklı birçok yatırım stratejisi vardır ama temel analiz bilmek daha farklı bir konumda yer almanızı sağlayacaktır.
Bu makaleyi oluşturmamızdaki ama., temel analiz kavramını tam anlamıyla anlayabilmeniz ve atacağınız adımları daha sağlam bir şekilde tamamlamanızdır. Anlayacağınız gibi asıl hedef kitlemiz, yatırım konusunda yeni bilgi sahibi olan insanlar ve bu işe ilk defa başlayacak olan çaylaklardır. Şimdiden söyleyelim, makalemizi okumayı tamamladığınızda bu işin profesörü olmayacaksınız, birbirimizi kandırmayalım. Ancak sizi temin ederiz ki borsanın dilinden daha iyi anlamaya başlayacak ve ona göre kendi güvenceniz doğrultusunda yatırım yapmaya başlayacaksınız.
Temel Analiz Nedir?
Temel analiz, bir şirketin yürütmekte olduğu faaliyetleri ve gelecekte atacağı adımları önceden tahmin ederek menkul kıymetlerin araştırmasını yapmak ve insanlara sunmaktır. Elbette yukarıda okyanus olarak belirttiğimiz temel analiz, sadece şirketlerden ibaret değildir. Yani bu tekniği başlı başına bir sektör ve ülke ekonomisinin en önemli yapı taşlarından biri gibi düşünebiliriz. Aslına temel analiz, herhangi bir finansal unsuru sadece fiyat konusunda değil en derin ve kapsamlı bir şekilde incelendiği analiz türü diyebiliriz. Temel analiz sayesinde şu sorulara cevap bulabiliriz;
- Şirketin geliri yükseliyor mu?
- Şirket şu an kar edebiliyor mu ?
- Gelecekte rakiplerini yenebilecek bir konuma ulaşacak mı?
- Borçlarını ödemekte zorluk çekiyor mu?
- Yönetim hile ile kendini daha iyi bir konumda gösteriyor mu?
Elbette bu soruların hiçbiri sanıldığı kadar basit değil. Üstelik firmaları tanımak ve anlamak için buna benzer birçok soru sormamız gerekir. Fakat özünde kapıyı açabilecek tek bir kilit soru var; Bu şirkete yatırım yapmak mantıklı bir hareket mi karar vermemiz gerekmektedir.
Nitel ve Nicel Analiz
Temel analizi her noktayı iyice araştırmak olarak tanımlayabiliriz fakat temel unsurun ne olduğu konusunda pek bir fikriniz yoksa bu sizin işinize yaramayacaktır. Yazımızın ilk başında da bahsettiğimiz gibi temel unsurları açıklığa getirmek konusunda yaşanan en büyük sorunlardan biri, temel unsur olarak dile getirdiğimiz şeyin çok daha kapsamlı olmasıdır.
Tabii ki gelir ve kâr gibi ana kavramlar her zaman incelemeye alınmalıdır ancak iş sadece bunları yapmakla bitmez, şirketlerin pazar oranından tutunda, yönetim kalitesine kadar birçok kavram incelemeye alınmalıdır. Temel analiz yaparken dikkat edilmesi gerekenlerden biri de nicel ve nitel kavramlarıdır. Bu kavramların finansal anlamları ile sözlük anlamları arasında büyük bir fark olduğunu hatırlatmakta fayda var. Örneğin Microsoft’un ansiklopedisi Encarta bu terimleri şu şekilde açıklamaktadır;
Nicel genel olarak sayısal olarak ölçülebilen ifadelerdir. Nitel ise bir şeylerin niteliğiyle veya karakteri ile alakalı olan ve boyut gibi unsurlar aracılığı ile araştırılamayan kavramdır. Aslında bizim içinde bu kavramlar çok farklı değildir. Borsada nicel, bir şirket ya da iş kolunun ölçülebilen her şeyini ifade etmektedir. En büyük nicel veri kaynaklarımızdan biri bilançolardır. Neticede gelir, kâr ve varlıklar gibi unsurları tamamen doğru ve hatasız bir şekilde ölçebiliriz.
Nitel unsurlar ise; nicel faktöre nazaran ölçülmesi daha zor olan şeylerdir. Şirketin yönetim kurulu üyelerinin başarısı, kalitesi, markanın ne kadar tanınıyor oluşu, patentler gibi hususlar nitel kavramlardır.
Nitel ve Nicel Etkenleri Nasıl Ele Almak Gerekir?
Nitel ve nicel analiz elbette gereklidir, bunlardan herhangi birinin diğerinden daha yararlı olduğunu söylemek imkansızdır. Çoğu analiste göre elle tutulur veriler elde etmemize katkısı olan nicel analiz, nitel analizin somut hususları sayesinde tamamlanabilmektedir. Coca Cola’yı örnek alacak olursak; Analistler, Coca-Cola’nın hisselerini incelerken temettü oranlarını, her hisse başı kazancı, fiyat-kazanç oranını ve daha birçok unsuru hesaba katabilir.
Ancak, Coca-Cola marka bilinirliği hesaba katılmadığı sürece yapılan analiz ve araştırmalar etkisiz bir hale bürünecektir. Evet belki herkes şekerli bir su satabilir, fakat kaç kişi milyarlarca insanın tanıdığı ve bildiği bir marka haline dönüşebilir. Hâl böyleyken Coca-Cola markasının asıl değerini anlamak sanıldığı kadar kolay değildir. Lakin marka bilinirliğinin Coca Cola’yı daha üst sıralara taşıyan bir gerçek olduğunu unutmamakta fayda var. Dolayısıyla bu hususu unutmamak gerekir.
